Afnám gjaldeyrishafta í skrefum - byrjum á lífeyrissjóðunum

Það verður æ ljósara, að höftin á verslun með verðbréf í erlendri mynt verða þjóðinni erfiðari með hverjum deginum og hafa margvíslegar slæmar afleiðingar fyrir efnahag landsins. Því skal ekki mótmælt, að höftin höfðu ýmsa kosti fyrir okkur, þegar þeim var komið á. Þau voru viðbrögð við neyðarástandi. Nú eru aukaverkanirnar hins vegar að koma í ljós, hið langvinna sjúkdómsástand, sem hægt og bítandi vinnur á heilbrigði efnahagslífsins. 

Þær hömlur, sem lagðar hafa verið á fjárfestingar Íslendinga erlendis geta ekki leitt til annars en ófarnaðar innanlands þegar fram í sækir. Þetta kann að hljóma ankannanlega í ljósi þess, að því er  stíft á loft haldið, að efnahagslífið sé í brýnni þörf fyrir erlenda fjárfestingu.  En ef grannt er skoðað kemur þó í ljós, að báðar þessar fullyrðingar eiga vel við og haldast í hendur.    

Heilbrigt efnahagslíf þ.e. ábatasamur atvinnurekstur keppir um óyrt fjármagn vegna umsvifa sinna. Fjármálafyrirtæki keppa eftir vel reknum fyrirtækjum í viðskipti vegna þess að líklegt má telja, að þau standi bæði undir viðunandi vaxtagreiðslum og endurgreiðslu lánanna. Lífeyrissjóðirnir sækjast eftir að kaupa skuldabréf slíkra fyrirtækja og eignast jafnvel hlut í þeim. Þeir líta kosti sína gagnrýnum augum og velja fjárfestingar í samræmi við það.

En hvernig eru aðstæðurnar núna í fjárfestingarumhverfi lífeyrisssjóðanna?

Á meðan almenningur leggur í lögbundinn skyldusparnað í lífeyrissjóðunum eru þeim settar skorður við fjárfestingum með því að hefta þá við fjárfestingar hjá íslenska ríkinu, íslenskum fyrirtækjum eða í húsnæði á Íslandi. Það má orða það þannig að peningar hlaðast upp sem koma þarf í lóg til að standa undir skuldbindingum lífeyrissjóðanna við eigendur sína. Í raun er offramboð á íslensku fé til langtímafjárfestinga hér á landi. Ein afleiðing þessa kann að verða sú, að stjórnendum lífeyrissjóðanna daprist sýn á gæði fjárfestinga sinna, að skerpan dofni og fjárfest verði í slökum og jafnvel áhættusömum verðbréfum.

En afleiðingarnar ganga ekki bara í eina átt, þær ganga í báðar áttir. Hætt er við að íslenskt atvinnulíf verði einnig fyrir barðinu á lausatökum fjármálafyrirtækja vegna minna aðhalds og gagnrýnislausra lánveitinga. Lífeyrissjóðirnir annars vegar og atvinnureksturinn hins vegar munu snúast um möndul gjaldeyrishaftanna í nýjum Hrunadansi. 

Það er lífsnauðsyn að þessari þróun verði snúið við. Það verður ekki gert nema hleypa fjárfestum að nýju að fjárfestingakostum erlendis. Það verður bæði gott fyrir rekstur atvinnulífsins, lífeyrisþega framtíðarinnar og þar með allan almenning.  

Það er skynsamlegt að hefja þessa vegferð hjá lífeyrissjóðunum.