Lífeyrissjóðirnir flysjaðir - stjórnin býður verstu niðurstöðu fyrir lífeyristaka

..og verri fyrir suma lífeyrissjóði. Ólyginn sagði mér, að fasteignalánin yrðu jöfnuð við fasteignamatið. Það vill segja, að þeir, sem höfðu "vit" á því að skuldsetja sig upp í rjáfur vegna fasteignakaupa og fjármagna e.t.v. alls konar í leiðinni, munu fá óreiðuna afskrifaða og þeir, sem lenda rétt undir fasteignamatsþakinu munu missa af vagninum. Lífeyrissjóðunum er ætlað að afskrifa tugi milljarða á þennan hátt.

Flestir lífeyrissjóðir  hafa rýrnað um meira en 20 % og tekinn og ótekinn lífeyrir þar með. Nú eiga lífeyrisþegarnir að bæta um betur og borga þetta líka. Þetta verður ekki gert með lagaboði heldur verður "samkomulag"  rekið ofan í kok á lífeyrissjóðunum. Þeir stjórnarhættir eru reyndar gamalkunnir.

Jafnræðisreglan er löngu gleymd. Gert verður upp á milli þeirra, sem staðið hafa í skilum og jafnvel borgað lánin hraðar en gert var ráð fyrir og dekurbarnanna, þeirra sem eiga séreign sína á bankareikningum og hinna, sem hafa hana í lífeyrissjóðunum og þeirra, sem þegar hafa tekið út séreign sína og þeirra, sem eiga hana enn á rentunni. Enn verður þeim refsað, sem hafa sýnt forsjálni og fyrirhyggju.

Nú er nóg komið.

Tómas Guðmundsson segir Matthíasi á spjalli þeirra, að það hafi komið honum á óvart, að Jón Þorláksson skildi styðja það í þinginu, að hann fengi listamannalaun. Við því hafi hann ekki búist. Jón var þekktur fyrir að vera sparsamur á annarra fé, sagði Tómas.

Það eru fögur eftirmæli.

“skrítinn og sköllóttur karl”

   Ég fékk mér göngutúr um götur Búðardals í gær. Gekk út á bakkana, þar sem tún Jóns heitins Hallssonar eru að búa sig í vetrarbúninginn. Síðan lá leiðin inn með gömlu útihúsunum og íbúðarhúsinu, sem nú hefur verið gert upp og fært í upprunalegt horf að hluta.  Það byggði Sigurður Sigurðsson fyrsti héraðslæknirinn í Búðardal um aldamótin 1900 og var svokallað katalóghús frá Noregi. Hafa hinir norsku viðir reynst vel. Veðrið var ómótstæðilegt  eftir árstíma, aðventan á næsta leyti, tæplega andvari, Hvammsfjörðurinn spegilsléttur og æðarfuglinn enn uppi við land; hitinn eins og á góðum vordegi. Fólkið var útivið að þrífa bílana sína og huga að öðru, sem þarfnaðist athygli fyrir veturinn.

  

   Þar sem ég var á Ægisbrautinni rétt vestan við gamla sýslumannsbústaðinn mætti ég Haraldi Leví Árnasyni frá Lambastöðum í Laxárdal, fyrrum sýsluskrifara og margfróðum Dalamanni. Hann var á göngu eins og ég.  Með hans hjálp vildi ég reyna að átta mig á hvar litla húsið hans Guðmundar Ingvarssonar frá Hóli í Hvammssveit hafði staðið þarna rétt ofanvið á neðra barðinu. Aðalsteinshús var það lengst af kallað. Það brann fyrir aldarfjórðungi og Guðmundur með við annan mann.

  

Haraldur leysti úr þessu fljótt og vel en sagði mér eitt og annað í leiðinni. Böðvar nokkur Marteinsson, eldsmiður, sem jafnan var kenndur við Hrútsstaði, hafði byggt þetta hús á fyrsta hluta tuttugustu aldarinnar.  Þegar Böðvar bjó þar, bar að gest, sem baðst næturgistingar. Kom hann ekki af landi heldur af hafi. Það sem kom á óvart var, að hann var fótgangandi og kom frá Borðeyri í Hrútafirði. Úti var bylur og tæplega ratljóst. Hafði bóndinn farið í kaupstaðinn fyrir jólin en fengið blindbyl á leiðinni heim og ratað í villu á Ljárskógafjalli. Missti hann fótanna á klettsnefi, tapaði taumnum, fór fram af klettinum og lenti í Fáskrúð, sem var á ís. Honum var ljóst að hann hafði ekki mið heim til bæjar í bylnum og valdi því að fylgja ánni til sjávar. Áttaði hann sig ekki fyrr en það blotaði í fæturna á ísnum og vissi þá, að hann var kominn út á Hvammsfjörð. Fór hann út með ströndinni á ísinum og kom að landi í Búðardal og beiddist gistingar í litla húsinu rétt ofan fjörunnar eins og áður sagði. 

  Þetta var Jónas Jóhannesson, bóndi í Ljárskógaseli 1900-1924 og faðir Jóhannesar úr Kötlum. Jóhannes gerði föður sínum  kvæði, þar sem finna má fyrirsögn þessa pistils.  Jóhannes þekkti ég ekki en Guðrúnu systur hans kynntist ég á hennar efstu árum og fylgdi allt til dauðadags. Þar fór róleg en stórlynd kona, sívinnandi eins og allt þetta fólk, sem ólst upp við hin kröppu kjör einyrkjans.

Kindabóla en ekki sláturbóla

Þessi kvilli hefur verið í fréttum að undanförnu og Matvælastofnun vakið athygli á honum á heimasíðu sinni. Ég tel nafngiftina "sláturbóla" villandi, þar sem um erfiðan sjúkdóm er líka að ræða í lambám og ungum lömbum. Sláturbóla er staðbundið heiti einkum á Austurlandi. Ítarlega var ritað um þennan sjúkdóm í Læknablaðið 1990 og höfðu höfundarnir, læknarnir Stefán Steinsson og Sigurbjörn Sveinsson, kynnst sjúkdómnum við störf sín í Dölum og Austur Barðastrandarsýslu. Nokkru áður hafði verið ritað um þetta fyrir bændur í búnaðarblaðið Frey og voru höfundar Rögnvaldur Ingólfsson, þá héraðsdýralæknir og Sigurbjörn Sveinsson. Í texta, sem finna má á þessari slóð, segja Stefán og undirritaður:

"Sjúkdómur einn heitir »orf« í erlendum ritum. Þetta er búfjárkvilli, en getur þó borist til manna. Honum var lýst árið 1787 í sauðfé (getið í 1), 1879 í geitum (getið í 2) og 1934 í mönnum (3). Hann er ekki algengur og hefur vafist fyrir læknum að greina hann og meðhöndla rétt. Því er vakin athygli á honum hér. Á íslensku gengur sjúkdómurinn undir mismunandi nöfnum eftir héruðum: Skagfirðingar kalla hann hornabólu en Skaftfellingar sláturbólu. Hvorugt nafnið er allsendis réttnefni, eins og lesendur munu sjá. Lambabóla, bændabóla og kindabóla koma til greina. Orf er erlent alþýðunafn. Það mun komið úr fornsaxnesku, skylt orðinu sem á þeirri tungu þýðir naut (4). Einn höfundur segir það af sama stofni og íslenska orðið »hrufa« (5). Á fræðimáli er sjúkdómurinn oftast nefndur ecthyma contagiosum (4) en stundum dermatitis pustularis contagiosa (6). Síðara nafnið lýsir honum betur, en er öllu stirðara. Enskir kalla þetta ýmist orf, »soremouth« eða »scabby mouth«, og eru þá að tala um sauðfé, einnig »sheep pox« um menn. Þýskir tala um »Lámmergrind« (7). Í þessu skrifi höfum við eftir nokkrar vangaveltur valið nafnið kindabóla. Ekki er örgrannt um að menn kalli ýmis þau kýli sláturbólu, sem í sláturtíðinni fást, þar með taldar meðfærilegar bakteríusýkingar. Því er sláturbólunafnið ónákvæmt. Hornabóla er eina lifandi nafnið sem nothæft væri, ef forðast ætti nýyrðasmíð. Af neðanskrifuðu má þó sjá, að ekki smitast meinið af hornum einum. Því er leið nýyrðasmíða farin og kindabóla er ágætlega lýsandi nafn. Hér skal, áður en rætt er um eðli meinsins, drepa á nokkur sjúkratilfelli, sem höfundar hafa sjálfir stundað, eða haft spurnir af."

"Norðan við hníf og gaffal"

...sagði Hrafn í Kiljunni í gær, þegar hann vitnaði til heimkynna sinna norður við Ballarhaf. Það mátti halda að í kjölfar þess fylgdi kuldi sá og fásinni sem vitnað var til. En það var öðru nær. Þau hurfu á vit fegurðinni. "Fagur gripur er æ til yndis", sagði Óskar á sinni tíð og hafði eftir öðrum. Það er jafn satt fyrir því. Enda sást það á þeim öllum þrem. Þau voru snortin og Egill skríkti.

Fegurðina er erfitt að skilgreina. Henni verður tæplega með orðum lýst. Hún verður til í orðunum. Hún er afurð. Eins og eitt húsgagn er öðru fremra í málleysi sínu, þannig talar fegurðin í bókmenntum ekki fyrir sig sjálf heldur við fyrir hana. Hún bara er þarna. Og við skynjum hana. Þorgerður skynjaði hana í látlausri ástríðu, í því sem ekki var sagt, í línum sem skiluðu lesandanum Paradísarheimt í fáguðu handverki.

Eða það mátti á henni skilja.

Hjálp til sjálfshjálpar - félagsmálastjóri kveður sér hljóðs

Skorturinn hefur margar myndir. Þessi er ein og allir sammála um að gott væri að vera laus við biðraðirnar og hjálpa hinum þurfandi eftir öðrum leiðum en þessari. Best væri að útrýma fátækt með öllu en slíkt er útópískt markmið; við okkar aðstæður og menningu munu hinir verst settu ætíð með hjálp samfélagsins skilgreina sig innan fátæktarrammans, hvernig sem allt veltur.  

Stundum má vart á milli sjá hvor aðila er í meiri þörf fyrir ölmusuna, sá sem veitir eða sá sem þiggur.  Það ætti að vera markmið okkar að styðja bágstadda þannig að þeir haldi reisn sinni og sjálfsákvörðunarrétti. Um þetta fjallaði  Gunnar Sandholt, félagsmálastjóri í Skagafirði nýlega í athyglisverðum fyrirlestri.   

Talið að margir leiti aðstoðar

Guðbergur var hér í gær

..einn á veginum með ellinni. Hún hefur fylgt honum frá æskuárum. Það segir hann. Guðbergur er Grindvíkingur; hann er fiskur undir steini. Hann er ólíkindatól ekki síður en Þórbergur. Hann vill ekki láta trufla sig með vinsældum; það er tímafrekt að skrifa fyrir fámenna þjóð. Að ekki sé talað um að kynna fyrir henni sólbakaða menningu úr suðrænu landi og tungutak heillar heimsálfu að auki. Eða man einhver eftir hundrað ára einsemd á einu frímerki?  Þar var sko ekki þröngt um sálina.  Hún undi sér möglunarlaust í gegnum dægrin á þessu frímerki með aragrúa kynslóðanna. Þar var enginn öðrum líkur en allir náskyldir; dýrvitlausir Skagfirðingar.  

Ógleymanlegt.

Guðbergur skilur sig frá öðrum trúleysingjum. Ég veit ekki, segir hann. Hann er ekki í boðunarstarfi, ekki upptekinn af trú annarra. Það er meira en sagt verður um margan spámann vantrúarinnar á vorum dögum. Þeir eru uppteknir af öðrum. Guðbergur er sannur sér og því, sem hann trúir ekki.

Hann er meistari samræðunnar en það er ekki öllum gefið að næra hann á fluginu. Hann þarf að fá að skrifa í viðmælandann. Þannig var í Guðbergi Bergssyni metsölubók.

"fór ekki á milli bæja nema þrír fullorðnir saman"

kom fram í Kiljunni í gær um fólkið í Suðursveit. Það saug draugaganginn með móðurmjólkinni undir ægifögrum hamrabeltum, sem réðu vindum, gæftum og gróðri sumar sem vetur. Þórbergur var enginn meðalmaður að kynjum og gekk dag hvern á hólm við furður lífsins. Þar sáði hann í frjóa jörð sérvisku sinnar og leið aldrei fyrir eins og sumir sveitungar hans, sem getið var í gær.  

Nokkrum húsum neðar í götunni, þar sem ég ólst upp, bjó fólk ættað úr Suðursveit. Ég var þarna heimagangur um tíma tæplega tíu ára. Sonurinn á heimilinu, Óskar Már Ólafsson, ÓMÓ eða Bubbi, var töluvert eldri en ég en barngóður og skólabróðir bróður míns.  Hann átti gnægð bóka, mekkanó og fleira eigulegt, sem ég sótti í. Bubbi varð síðar dugandi togarasjómaður og skipsstjórnarmaður hjá Tryggva Ófeigssyni og missti ég sjónar af honum fyrir áratugum. 

Mér var alltaf vel tekið á þessu heimili og fékk bita með heimilisfólkinu ef svo bar undir. Eitt kvöldið var óvenju mikil viðhöfn og ég fann að eitthvað sérstakt var á seyði. Þegar mér var vísað til borðs í eldhúshorninu voru nýbakaðar pönnukökur með rjóma reiddar fram og til borðs með okkur sat gamall gráhærður maður, sem strax reyndi að koma lífi í okkur krakkana. Allt í einu rýkur hann á fætur og segir: "Krakkar, nú ætla ég að segja ykkur draugasögu." Ég spenntist allur upp og bjóst við leikaraskap með hvelli í endann eins og þá var tíska að hræða krakka með. Byrjar þá ekki gamli maðurinn að spígspora um gólfið með hendur fyrir aftan bak og segja fram söguna eins og í makindum og dáleiðir okkur krakkana alveg um leið. En ég var alveg svikinn um "hvellinn" sem mér fannst ómissandi með öllum draugasögum.

Þegar heim kom um kvöldið var ég upplýsur um það, að þetta mundi hafa verið Þórbergur Þórðarson, einn af mestu ritsnillingum þjóðarinnar.   

Tilbrigði við stef

Nótt, eins og dagur sólar sakni

í sorta og veglaust haf.

Dagur, eins og nótt á vængjum vakni

í vorsólar hlýjan staf.

Kiljan: Páll Baldvin fór yfir strikið

Ég hef oft bloggað um Kiljuna. Það er ákveðin nautn að vera óvirkur þátttakandi í samræðum hugsandi fólks um bókmenntir og innihald þeirra. Að ekki sé talað um ferðir Egils með sjáendum um ódáinsheima Þingholtanna eða Hólavallarkirkjugarðs að ógleymdum Braga tóbakskarli.

Páll Baldvin er alfræðingur um mannlífið og beturvitrungur um hvað eina, sem að bókmenntum snýr. Kolla fær stundum að kenna á því í allri sinni kvenlegu mýkt. Oftast er þetta græskulaust og við hæfi til að skemmta okkur hinum. Í Kiljunni í kvöld snerist umræðan um bók Úlfars Þormóðssonar, sem er ástríðuskrif um guðleysi. Páll áttaði sig ekkert á einlægum áhuga guðleysingja að fjalla um guð, sem ekki er til, og get ég alveg tekið undir það með honum. Þá bregður svo við, að umræðan fer að snúast um persónulega upplifun af almættinu og Páll Baldvin líkir Kolbrúnu við faríseann, sem þakkaði guði fyrir altarinu að líkjast ekki tollheimtumanninum.

Með þessari samlíkingu dró Páll Baldvin upp á átakanlegan hátt þá mynd af sjálfum sér, sem hann ætlaði sessunaut sínum.

Stjórnendur lífeyrissjóðanna umboðslausir

Stjórnir lífeyrissjóðanna þrýtur umboð til að ráðstafa eigum þeirra til dreifðra afskrifta án lagafyrirmæla. Það er ekkert sem heimilar þeim að ráðstafa eigum sjóðsfélaga  á þann hátt. Þær hafa þurft að takast á við niðurfærslur og jafnvel afskriftir í einstökum málum en ætíð þannig, að ekki hefur verið strikað yfir eignir sjóðanna fyrr en þrautreynt er, og þá að lögum. Hér tækju þær hins vegar þátt í eignaupptöku, sem er fráleitt að gera nema með lagaboði, sem þá kann að stangast á við stjórnarskrána.

Það er í raun furðulegt að þetta sjónarmið hafi ekki komið upp á yfirborðið í þeirri umræðu, sem nú á sér stað og lýsir það ef til vill þeim lausatökum, sem menn hafa á samvisku sinni þessa dagana, þegar fjármunir annarra eru undir.

Afskrifa þyrfti 220 milljarða